چالش‌ها و راهکارهای سازماندهی موسسات خیریه کشور

در دنیای امروز توسعه کمی و کیفی موسسات خیریه امری کاملا ضروری است، زیرا دولت‌ها به تنهایی نمی‌توانند پاسخگوی نیازهای فزاینده کشور باشند، موسسات خیریه می‌توانند بازوی توانایی برای دولت و یار غمخوار و توانمندی برای اقشار آسیب‌پذیر باشند، به شرط آنکه به چالش‌ها و راهکاری سامان‌دهی آنها که به برخی از آنها اشاره می‌شود،  توجه شود.

1-  حداقل سه دستگاه وزارت کشور، سازمان بهزیستی کشور و نیروی انتظامی  با روش‌های متفاوت در امر صدور جواز تاسیس موسسات خیریه دخالت دارند و هر یک به استناد قوانین یا ضوابطی عمل می‌نمایند و هیچ تفکیک و طبقه بندی و تقسیم وظایف هم تعریف نشده است که امری کاملا اشتباه است و معلوم نیست چرا با این روش عمل می‌شود. این روش چالش‌های بسیار دیگری در فرایندهای اجرایی و خدمت‌رسانی و ارزیابی عملکرد ایجاده کرده و می‌کند و باعث سوء استفاده احتمالی برخی‌ها و سرگردانی مردم و اهل خیر می‌شود، اولین اولویت دولت بایستی ساماندهی این موضوع باشد.

2- اصلاح ضوابط مورد عمل دستگاه‌های متولی در فرایند صدور جواز تاسیس موسسات خیریه کاملا ضروری است البته بایستی تقدیر نماییم از اقدام شایسته وزارت رفاه در تشکیل کارگروه مناسبی از خبرگان موسسات خیریه و سازمان بهزیستی کشور، که چندین جلسه و چند ماه، زمان صرف نمودند تا ضوابط موجود اصلاح شود، امیدوارم نظرات موسسات خیریه مورد عنایت قرار گیرد.

3- عدم مشارکت موسسات خیریه در فرایندهای برنامه ریزی، تصمیم گیری و روش‌های اجرایی، صدور جواز، شیوه خدمت‌رسانی و نظارتی و ارزیابی موسسات خیریه چالشی دیگر می‌باشد. اگرچه در سیاست‌های جدید دولت موضوع مشارکت موسسات خیریه بصورت جدی‌تری مورد عنایت قرار گرفته است، لیکن بایستی این موضوع علاوه بر سطوح کلان تصمیم‌گیری در رده‌های عملیاتی و اجرایی آنجا که موسسات خیریه مستقما با دستگاه‌های اجرایی همکاری دارند، تعریف شود و مورد عنایت قرار گیرد.

4-همه ساله در بودجه سالیانه کشور منابعی برای حمایت از موسسات خیریه و تشکل‌های اجتماعی پیش‌بینی می‌شود علاوه بر ضرورت شفاف‌سازی چگونگی هزینه کرد آن، بایستی این موضوع در جلساتی با حضور نمایندگان فرهیخته‌ای از موسسات خیریه برنامه‌ریزی گردد و بر اجرای آن نظارت شود.

5- تحولات اقتصادی و اجتماعی در عرصه‌های مختلف، امور خیر خواهی و نیکوکاری را هم تحت تاثیر قرار داده است و جهان به سرعت به سمت تخصصی شدن پیش می‌رود. موسسات خیریه‌ای که با وجود محدودیت منابع و امکانات، اهداف و وظایف اجتماعی متعددی را می‌پذیرند و قصد خدمت‌رسانی دارند، چندان موفق نخواهند بود، لذا بایستی مسئولین به گونه‌ای برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی نمایند تا هر موسسه خیریه در یکی دو  زمینه و موضوع معین وارد عرصه خدمت‌رسانی شود.

6- عدم وجود بانک اطلاعات منسجم و فراگیر، از چالش‌های مهم کشور در موضوع موسسات خیریه و خدمت‌رسانی آنان می‌باشد زیرا اطلاعات صحیح و قابل اعتمادی که بتواند مبنای برنامه‌ریزی قرار گیرد وجود ندارد، به همین دلیل نمی‌توان با اطمینان کافی به آمار عملکردها و خدمت‌رسانی‌ها توجه کرد و مبنای تصمیم‌گیری قرار داد.

7- ارتباط موسسات خیریه بادستگاه‌های دولتی نشانگر یک داد و ستد مساوی و تعاملی نیست، بلکه بنابر سلیقه و روش و نگاه مسئولین به موضوع فعالیت نهادهای اجتماعی متفاوت است. نهایتا اینکه یک مشارکت مساوی نیست. نگاه دستگاه‌های دولتی نباید یک نگاه از بالا به پایین و کار فرمائی و فرماندهی باشد.

8- وجود فرایندهای طولانی و درخواست ارائه اسناد و مدارک برای تاسیس موسسات و اداره آن می‌تواند از فعالیت تشکل‌های خیریه‌ای و اجتماعی بکاهد و کم رونق سازد.

9-  خدمت رسانی یک امر تخصصی است تنها نگاه خوب و دیندارانه کافی نیست، کار مهم مسئولین دولتی آموزش شیوه‌های خدمت‌رسانی و چگونگی مواجه با مردم و تکریم انسان‌ها و معرفی مدیران لایق برای اداره موسسات خیریه است.