سرپرستی و تکفل ایتام چه تاثیری بر زندگی آنان خواهد داشت؟

قرآن کریم و پیشوایان دین اسلام سرپرستی ایتام را امری پسندیده و نیک می دانند و همواره مومنان را در راستای سرپرستی ایتام راهنمایی و تشویق می نمایند، تا در جامعه یتیمی آواره نماند و در پناه مؤمنان نیازهای آنها برطرف شود.

امروزه دیگر کمتر کسی از گستردگی بحران ایتام و نیازهای آنها در اطراف خود مطلع نیست. زیرا تاکنون درباره‌ی ایتام و کمک به ایتام و سرپرستی ایتام زیاد شنیده ایم.

اگر از شما درباره ی چگونگی کمک به ایتام سوال شود، اولین چیزی که به ذهنتان خطور می‌کند چه چیزی است؟

عده ای کمک های نقدی و عده ای دیگر سرپرستی ایتام را بهترین راه برای کمک به ایتام می دانند. اما شما به چه چیزی فکر می‌کنید؟

راه حل شما برای کمک به یتیمان چیست؟

مطمئنا شما می توانید با سرپرستی ایتام آغوش گرم و دلچسب خانواده را به آنها هدیه کنید و در رسیدن به آرزوها و آمالشان یاری دهید.

همانطور که می دانید بهترین خانه مسلمان، خانه ای است که در آن یتیمی باشد و به او نیکی کنند یا نیازمندی را حمایت مالی کنند. اگر چه امروزه مؤسسات خیریه و کانون های یتیم نوازی در نقاط مختلف برقرار است.

ولی چنین مراکزی به خاطر شرایط حاکم بر آنها، به صفا و صمیمیت و گرمی خانواده نمی رسند، چون اگر یتیمی در آغوش خانواده ای شاد و ایده آل بزرگ شود، به مراتب بهتر از مربیان مؤسسات و انجمن های خیریه حامی ایتام، می توانند به آنها محبت می کنند.

روشن است که خانواده ها بهتر می توانند با سرپرستی ایتام و یا تکفل ایتام به آنها در برقراری ارتباط بهتر با جامعه و اطرافیان خود کمک کنند.

بنیاد خیریه بوتراب با حمایت ویژه از ایتام، بر آن است تا تمام تلاش خود را در این راستا انجام دهد.

چرا حامی مالی یا سرپرست یک کودک یتیم شویم؟

کمک به ایتام و یاری نیازمندان همیشه نیازمند ثروت و مال فراوان نیست.

افرادی هستند که از مال اندک خود می بخشند و برکت را به زندگی خود می‌آورند.

این کودکان با مشکلات فراوانی روبرو هستند. مشکلات این کودکان نداشتن مهارت های تحصیلی و زندگی، احساس امنیت و برطرف نشدن نیازهای آنها می باشد.

ایتامی که در مراکز و موسسات خیریه و بهزیستی هستند به دلیل جابه جایی های مکرر و تغییر سیاست های مرکز نگهداری، تغییر کارمندان، امکانات رفاهی و تفریحی احساس بی ثباتی می کنند.

این کودکان به علت نداشتن اعتماد به نفس کافی و عدم بیان مشکلات خود با فرد مناسب، وجود خشونت رفتاری و بدنی بدلیل کمبود امکانات و سلیقه های متفاوت، احساس خشونت در بین آنها فراگیر می شود.

کودکانی که از نبود خانواده یا داشتن خانواده نامناسب رنج می برند، در آینده ممکن است به دلیل نداشتن مهارت های تحصیلی و مهارت های زندگی از اداره ی زندگی خود باز بمانند و دچار بحران شخصیت و عدم توانایی برقراری ارتباط با اطرافیان خود شوند.

مطمئنا این کودکان به حمایت مالی و عاطفی نیازمند هستند. حمایت از کودکان برای هر سازمان و موسسه خیریه یا سازمان های امدادی دیگر می‌تواند بسیار متفاوت باشد، اما عموما شامل اقداماتی مانند حمایت غذایی، دارویی و درمانی، سرپناه، شهریه‌های مدارس و … می‌تواند باشد.

یکی از مزایای مهم حمایت از ایتام و کودکان بی سرپرست این است که در اغلب موارد ارتباطی دوستانه بین فرد خیر با کودک تحت حمایتش شکل می گیرد و این مساله می‌تواند در روحیه‌ی کودکان یتیم و بی سرپرست بسیار تاثیر گذار باشد و امید به آینده و زندگی را در آنها افزایش دهد.

طرح اکرام ایتام چیست؟

طرح اکرام ایتام از اواخر سال هفتاد با هدف حمایت از کودکان یتیم و تامین نیازمندی‌های آنان در زمینه‌های معیشتی، تحصیلی، درمان و.... آغاز شد.

در این طرح، افراد نیکوکار با تکفل ایتام و پذیرفتن و تقبل حمایت مالی از یک یا چند یتیم در طول سال نسبت به رفع مشکلات مادی و معنوی آنان در قالب کمک به یتیم خاص، کمک به دانش‌آموز خاص، کمک به دانشجوی خاص و ... اقدام می‌نمایند.

افراد حقیقی یا حقوقی که در این طرح «حامی» نامیده می‌شوند، می توانند با مراجعه به موسسات خیریه و کمیته های امداد و با تکمیل فرم اعلام همکاری، آمادگی خود را جهت تکفل ایتام و حمایت مالی از یک یا چند یتیم اعلام ‌کنند.

مدت حمایت حداقل یک سال است که طی آن حامی می تواند به صورت ماهیانه مبلغ تعهد شده خود را به شماره حساب موسسه خیریه و کمیته امداد و یا به شناسه واریز مخصوص یتیم واریز ‌کند. حامیان می‌توانند با هماهنگی موسسه خیریه و کمیته امداد از محل سکونت ایتام مورد نظر بازدید کرده و نسبت به رفع دیگر مشکلات آنان نیز اقدام نمایند.

از جمله مزایای این طرح، انتخاب چهره به چهره کودکان نیازمند و ایتام توسط خیران و حامیان و واریز مستقیم کمک‌های نقدی خیران به حساب آنان است. همچنین حمایت‌ها و کمک‌های حامیان مبتنی بر نیازهای مددجو از جمله معیشت، تحصیلی، درمانی تعریف می‌شود.
حجت الاسلام والمسلمین ناصر رفیعی استاد حوزه علمیه با بیان اینکه سرپرستی ایتام در واقع کار خداوند متعال بوده و کاری الهی است، گفت: یتیم حقیقتی است که از ابتدا تا انتهای دنیا وجود داشته و بسیاری از شخصیت های بزرگ و حتی ائمه و پیامبران نیز یتیم بوده و بزرگ شده اند.

خداوند به مسلمانان دستور می دهد که یتیم را اکرام کرده وکمبود عواطف وی را جبران نمایند . قرآن هشدار می‌دهد که ترک اکرام یتیم، ازموجبات نکوهش خداوند و از اسباب ذلّت و خوارى در پیشگاه او است.

با ایتام چگونه رفتار کنیم؟

از نظر روانشناسی نیاز به محبت و توجه در هر انسانی وجود دارد و باعث رشد و تعالی انسان می شود. البته کودکان نسبت به دیگر افراد به محبت و توجه بیشتری نیاز دارند و این وظیفه والدین است تا نیاز کودکان خود را برطرف کنند. پس بیایید با تکفل و سرپرستی ایتام به آنها نیز در رسیدن به رشد و تعالی کمک کنیم.
در دین اسلام در برخورد با یتیمان بسیار سفارش شده و در قرآن نیز اهمیت فوق العاده ای به این مسئله داده شده است. قرآن مجید تعبیرات جامع و کاملی دارد و در پاسخ به نحوه برخورد با ایتام از واژه اصلاح استفاده می کند که شامل اصلاح جسمانی، روحانی، عاطفی، اقتصادی و ... می باشد.

واژه اصلاح همه زوایای ایتام را مورد بررسی قرارداده و دستور می دهد که در عین سرپرستی ایتام، زندگی و اموال آنها را به طور کلی از اموال و زندگی خود جدا سازند. در قرآن کریم بد رفتاری با یتیمان را هم ردیف با کفر به خداوند بیان می کند. در آیات قرآن بارها و به اشکال گوناگون بر لزوم و اهمیت بها دادن به شخصیّت ایتام توجه داده شده است.

از نظر قرآن لازم است تا در ارتباطات اجتماعی، شخصیت یتیمان حفظ شود و هیچ‌ گونه تعرض وتعریضی نسبت به آنان روا داشته نشود، همچنین برعموم مردم واجب است تا یتیمان را مورد احترام و اکرام خود قرار داده و شخصیت آنان را حفظ کرده و به آنها احترام بگذارند. از نظر روانشناسی تکریم ایتام باید در قالب انواع رفتارها و کارهای خیر و نیک انجام گیرد. پس در نتیجه، نیک گفتاری بدون تحقیر و تمسخر کلامی و همچنین رفتار محترمانه و دوستانه و نیکوکاری از جمله روش هایی است که تکریم ایتام با آن محقق می شود.

از نظر قرآن، احسان به ایتام در کنار احسان به والدین و خویشاوندان و دوستان از مهم‌ترین وظایف مؤمنان در کنار عبادت خدا است. بر اساس آموزه‌های قرآنی رفتارهای خشونت‌آمیز با ایتام حرام است و دیگران نباید با آنان رفتاری قهرآمیز و تند و خشن داشته باشند یا از خود و اجتماع برانند.

نکته مهمی که در رابطه به ایتام وجود دارد این است که آن‌ها علاوه بر نیازهای مادی مثل سرپناه، خوراک، پوشاک، تحصیل و بهداشت و درمان، به محبت، دوست داشته شدن و مورد توجه قرار گرفتن نیاز دارند. محبتی که واقعی باشد.

فراموش نکنید که با ایتام نباید به گونه ای رفتار شود که احساس دلسوزی شما را متوجه شوند. شما باید با آنها به شکلی رفتار کنید که نبود والدین خود را احساس نکنند و فکر کنند که با کودکان دیگر تفاوتی ندارند. ما می توانیم با دست های مهربان خود و حمایت مالی و عاطفی، در راه برآورده کردن آرزوهای کودکان نیازمند قدم برداریم. همیشه به یاد داشته باشید که مقدار بخشش مهم نیست بلکه مهم عشقی است که در بخشش ما متجلی می شود.

اهمیت حق و حقوق ایتام در قرآن

قرآن درباره تکفل ایتام، حفظ حقوق یتیم و مراعات حال او و رسیدگی و سرپرستی ایتام سفارش فراوان کرده است.

ولی از آنجا که احتمال لغزش مالی و سوء استفاده کردن از اموال یتیمان زیاد است، همواره مسلمانان را از نزدیک شدن و تصرّف ظالمانه اموال یتیمان نهی کرده و آن را برابر با خوردن آتش بیان کرده است. در قرآن مجید درباره ایتام آیات متعددی دیده می شود که در پاره ای از آیات، بی اعتنایي به یتیمان را علامت کفر و نفاق می شمارد و می فرماید :

" أَرَأَیْتَ الَّذِی یُکَذِّبُ بِالدِّینِ فَذلِکَ الَّذِی یَدُعُّ الْیَتِیمَ "

آیا دیدی آن را که دین و روز قیامت را دروغ می پندارد، پس او کسی است که یتیم را از خود می راند.

اهمیت سرپرستی ایتام در روایات چگونه بیان شده است؟

همانطور که می دانید سرپرستی ایتام، تکفل ایتام و محبّت نسبت به آنان یکی از مهمترین محاسن اخلاق است. یتیم و یتیم نوازی در اسلام بسیار سفارش شده چرا که محبت نسبت به یتیم اجر و منزلت فراوانی در نزد خداوند دارد.

یتیم نوازی فقط احترام به یتیم نیست، بازسازی و خودسازی خود انسان نیز به شمار می آید، پس بیایید ایتام را دریابیم.

در قرآن 23 بار در مورد یتیم و در سوره‌های انعام، انفال، اسراء، کهف، ضحی، بلد، ماعون به یتیم نوازی سفارش شده است. یتیم نوازی این نیست که فقط نیاز جسمی او را برطرف کنیم بلکه مهمتر آن است که به یتیم احترام بگذاریم.

پیامبراکرم (ص) که خودشان نیز طعم تلخ یتیمی را در کودکی چشیده اند به شدت نسبت به مهر، محبت و تکفل ایتام تاکید می کردند و همواره مسلمانان را به سرپرستی ایتام تشویق می نمودند و خود نیز عملاً عهده دار نگهداری و سرپرستی از ایتام بوده اند.

پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ فرمود: ( اتحبُّ ان یلین قلبک و تدرک حاجتک؟ ارحم الیتیم و امسح رأسه و أطعمه من طعامک یلین قلبک و تدرک حاجتک ) آیا دوست داری دلت نرم و آرزویت برآورده شود؟

(آنگاه فرمود:) بر یتیم ترحّم کن و دست محبّت بر سر او بکش و از غذای خود به او بخوران تا قلبت نرم و حاجتت روا گردد.

در حدیثی دیگر از رسول اکرم ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ می خوانیم : " و الذَّی تفسی بیده لایلی مسلم یتیماً فیحسن ولایته و یضع یده علی رأسه إلّا رفعه الله عزَّوجلَّ بکلِّ شعرة درجة و کتب له بکلِّ شعرة حسنة و محی عنه بکلِّ شعرة سیّئة " سوگند به کسی که جانم در قبضه قدرت اوست، هر مسلمانی که سرپرستی یتیمی را به عهده بگیرد و بخوبی از عهده ولایت و سرپرستی آن یتیم برآید و دست محبّت بر سر او بکشد به عدد هر مویی که از زیر دستش می گذرد خداوند متعال یک درجه مقام او را بالا می برد و یک ثواب در نامه عمل وی می نویسد و یک گناه از او کم می کند.

همچنین رسول گرامی ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ فرمود: "من کفَّل یتیماً و نفقته کنت أنا و هو فی الجنَّة کهاتین و قرن بین اصبعیه المسبّحة و الوسطی." کسی که یتیمی را سرپرستی کند و عهده دار نفقه و مخارج او گردد من و او در بهشت پهلوی یکدیگر هستیم. سپس انگشت سبّابه و انگشت وسطی را پهلوی هم گذاشت و فرمود : مانند این دو که پهلوی یکدیگر هستند.